Rozpoczęły się konsultacje publiczne zapowiadanej od kilku tygodni „ustawy PKS-owej”, która przyjmie nazwę Ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.
Projekt ustawy przewiduje udzielanie dofinansowania w formie dopłaty do ceny usługi przewozowej, o ile w pokrywaniu deficytu będzie równolegle uczestniczył właściwy organizator, pokrywając co najmniej 30% ceny usługi. Projekt jasno precyzuje, że rocznie na dofinansowanie przewozów autobusowych przeznaczane będą środki w wysokości do 800 milionów złotych, co niewątpliwie może korzystnie wpłynąć na zahamowanie postępującego wykluczenia komunikacyjnego wielu gmin oddalonych od największych aglomeracji miejskich i pozbawionych dostępu do połączeń kolejowych. Środki będą dzielone na poszczególne województwa, z uwzględnieniem powierzchni, liczby ludności oraz wielkości pracy eksploatacyjnej przewidzianej w wojewódzkim planie transportowym, który zgodnie z założeniami ostatniego projektu nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, ma zawierać również zgłoszone potrzeby przewozowe gmin i powiatów. Maksymalny poziom dopłaty do 1 wozokilometra ma wynosić 0,80 zł. Pod pojęciem ceny usługi kryje się deficyt pojedynczej linii komunikacyjnej, przy czym z góry założono, iż ma być on pokrywany w formie udzielanej rekompensaty, obliczanej w sformalizowany sposób zgodnie z Rozporządzeniem (WE) 1370/2007.
Dopłaty będą przysługiwały wyłącznie do usług o charakterze użyteczności publicznej, czyli przewozów organizowanych przez samorządy, posiadających zawarte umowy z operatorami na podstawie Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
Dla samorządów zainteresowanych skuteczną walką z wykluczeniem komunikacyjnym, szczególnie interesująca jest część projektu ustawy z przepisami epizodycznymi (art. 21 – art. 24), mającymi obowiązywać do końca 2021 r.
W projekcie przewidziano, że przedmiotem dopłat będą mogły być przewozy z umowami zawartymi w dowolnym trybie wynikającym z Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, o ile zostały one zawarte przed wejściem w życie ustawy o funduszu rozwoju przewozów. Dopłaty do umów podpisanych po wejściu w życie projektu ustawy, będą przekazywane wyłącznie tym organizatorom, którzy będą mieli zawarte z operatorami w trybie bezpośrednim „awaryjne” umowy, wynikające z art. 22 ust. 1 pkt 4 Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Organizatorzy będą mogli zatem ubiegać się skutecznie o dofinansowanie połączeń jeszcze w tym roku, nie mając opracowanych planów transportowych oraz wstępnych ogłoszeń o zamiarze przeprowadzenia postępowania na wybór operatora, które standardowo publikowane są z dużym – rocznym wyprzedzeniem.
Warunkiem ubiegania się o dofinansowanie będzie uzyskanie zgody właściwej rady jednostki samorządu terytorialnego, a wypłacanie dopłat będzie odbywało się po weryfikacji wniosków, przedkładanych w Banku Gospodarstwa Krajowego przez wojewodę. Dopłaty nie będą wypłacane po wyczerpaniu limitu na dany rok budżetowy, a o przyznaniu dofinansowania będzie decydowała zasada kto pierwszy – ten lepszy, czyli kolejność zgłoszeń. Co istotne, w okresie przejściowym maksymalna dopłata do 1 wozokilometra ma być wyższa i wynosić będzie 1,00 zł.
Założenia projektu ustawy wychodzą naprzeciw największej bolączce transportu regionalnego w Polsce, jaką jest brak zapewnienia odpowiedniego poziomu finansowania skutkujący ciągłym ograniczaniem oferty przewozowej w komunikacji autobusowej. Nawet najlepiej sporządzony projekt zmiany ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie przełoży się na utrzymanie obecnie funkcjonujących kursów oraz podnoszenie jakości świadczonych usług. Możliwość uzyskania państwowej dopłaty do połączeń autobusowych będzie dobrym motywatorem do większej aktywności samorządów, głównie powiatów, w organizowaniu publicznego transportu zbiorowego. Obecnie na 314 powiatów w Polsce, zaledwie około 20 powiatów (w tym poprzez 7 związków powiatowo-gminnych oraz 1 związek powiatów) posiada zawarte umowy z operatorami na wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej. Z pewnością projektowana ustawa stanowi dużą szansę na zasilenie budżetów samorządów, które mają już pozawierane umowy o świadczenie usług przewozowych. Co ciekawe, w projekcie nie są zdefiniowane wprost wyłączenia dla systemów komunikacji miejskiej, choć jak można wyczytać w Ocenie Skutków Regulacji, celem ustawy jest poprawa sytuacji komunikacyjnej „zwłaszcza obszarów oddalonych od dużych aglomeracji miejskich”.
Zastanawiające są proponowane limity dopłat do wozokilometra – w okresie epizodycznym maksymalnie 1 złoty, a od 2022 r. już tylko 80 groszy, gdyż w kontekście stale rosnących kosztów eksploatacyjnych oraz oczekiwań o utrzymywaniu niskich cen biletów w przewozach publicznych, dopłaty organizatorów będą rosły.
Projekt jest dostępny pod poniższym linkiem:
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12321317/katalog/12574288#12574288
Konsultacje publiczne projektu ustawy będą trwały do 27 marca br., a uwagi można przesyłać na specjalny, tematyczny adres e-mail przywracamy-autobusy@mi.gov.pl. Zgodnie z tweetami czołowych parlamentarzystów, projekt ma być wniesiony pod głosowanie już tydzień po zakończeniu konsultacji, na dodatkowym posiedzeniu Sejmu RP w dniach 3-4 kwietnia br.
Zapraszam Państwa do dzielenia się uwagami na temat projektu ustawy i w przypadku jakichkolwiek pytań pozostaję do Państwa dyspozycji (dane kontaktowe znajdują się w zakładce kontakt).